ارزیابی کیفی عملکرد سازمان‎های بهزیستی و کمیته امداد در کاهش فقر زنان سرپرست خانوار شهر ساری

  مقدمه: سازمان ‎ های کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی مهم ‎ ترین سازمان ‎ های حمایتی کشور هستند که به هدف حمایت از خانواده‏های تهیدست، زنان فقیر و کاهش محرومیت آن‌ها تأسیس شده و هزاران نفر از این افراد یا خانواده‏ها را تحت پوشش خود دارند. با این‏حال، باوجود تلاش‏های این دو سازمان، این سؤال مطرح است که سازمان‏های مذکور تا چه اندازه در زمینه کاهش فقر یا آنچه اغلب به عنوان فقرزدایی عنوان می ‎ شود، موفق بوده و با چه چالش‏هایی روبه‏رو هستند. این پژوهش با در نظر گرفتن این مسئله در پی آن بوده تا به ارزیابی عملکرد سازمان ‎ های مذکور در جهت کاهش فقر زنان سرپرست خانوار در شهر ساری بپردازد.   روش: در این مطالعه، با استفاده از روش‏شناسی کیفی و فنون مشاهده و مصاحبه با اطلاع‏رسان ‎ ها و 25 نفر از افراد تحت پوشش این دو سازمان، در کنار مطالعه اسناد و مدارک به گردآوری داده‏ها پرداخته شد؛ سپس با روش تحلیل تماتیک یا موضوعی، داده‏ها و یافته‏های گردآوری‏شده مورد تحلیل قرار گرفتند.   یافته‏ها: در خلال تحلیل داده‏ها، 8 مقوله عمده برگرفته از عملکرد دو سازمان مذکور شناسایی شدند که عبارتند از: تعاریف پروبلماتیک، موازی ‎ کاری نهادها ، هدف ‎ سازی کوتاه ‎ ‏مدت، غلبه نگرش حمایتی، رواج وابستگی و بی‏تحرکی، تلقی ساختاری از فقر، نارسایی اعتبارات خُرد، انبساط سازمان و رواج فرهنگ فقر. مقوله‏های استخراج شده در بخش برآیند در قالب یک الگوی موضوعی با عنوان «چالش‏های عملکردی سازمان ‎ های بهزیستی و کمیته امداد» ارائه شده‏اند.   نتایج: نتایج این پژوهش کیفی نشان داد که باوجود تلاش‏های فراوان این دو سازمان حمایتی، بسیاری از اهداف و شاخص‏های کاهش فقر در میان زنان سرپرست خانوار برآورده نشده است؛ نگاه ساختاری به فقر، تمرکز بر انبساط سازمانی، عدم تعریف اهداف بلندمدت معطوف به فقرزدایی، حمایت‏های جزئی و کم‏تأثیر، کم‏توجهی به ابعاد ذهنی و فرهنگی تولید و بازتولید فقر و فرهنگ مرتبط با آن از جمله موانع دستیابی این سازمان‏ها به کاهش مؤثر فقر هستند. بر همین اساس، پژوهش حاضر بر تغییر ژرف در نگاه کنونی به فقر و بازتعریف بسیاری از ابعاد و سیاست‏های مرتبط با آن تأکید دارد.